ญี่ปุ่นแสวงหาอิทธิพลในภูมิภาค อิชิบะ'เดินสายกระชับพันธมิตรเวียดนาม-ฟิลิปปินส์ สร้างดุลอำนาจรับมือจีน

2-5-2025

   นักวิเคราะห์ระบุว่า การเยือนสองประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของนายกรัฐมนตรีชิเงรุ อิชิบะ แห่งญี่ปุ่นในสัปดาห์นี้ ส่งสัญญาณชัดเจนถึงความปรารถนาของโตเกียวที่จะ "ยึดหลักมั่น" ในภูมิภาคและ "สร้างความมั่นใจ" ให้กับเวียดนามและฟิลิปปินส์ ท่ามกลางการแสดงแสนยานุภาพทางทะเลที่เพิ่มขึ้นของจีน ภายหลังการหารือกับผู้นำเวียดนามที่กรุงฮานอยในสัปดาห์นี้ ทั้งสองฝ่ายตกลงที่จะส่งเสริมการค้าทวิภาคี เสริมสร้างความสัมพันธ์ทางการเมืองและความมั่นคง รวมถึงยึดมั่นในกฎระเบียบสากลว่าด้วยการไหลเวียนสินค้าอย่างเสรี

"เศรษฐกิจโลกกำลังเผชิญกับความไม่แน่นอนมากขึ้น และผลกระทบต่อภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก็เริ่มปรากฏชัดเจนขึ้นด้วย" อิชิบะกล่าวกับผู้สื่อข่าวเมื่อวันจันทร์ หลังการประชุมกับนายกรัฐมนตรีฟาม มินห์ จินห์ ของเวียดนาม พร้อมเสริมว่า "เราจะร่วมมือกันรักษาระเบียบระหว่างประเทศที่เสรีและเปิดกว้างบนพื้นฐานของหลักนิติธรรม"

   ขณะเดียวกัน นายโต ลัม ผู้นำสูงสุดของเวียดนาม ได้เรียกร้องให้ญี่ปุ่นเพิ่มการลงทุนในโครงการโครงสร้างพื้นฐานหลังจากพบปะกับอิชิบะเมื่อวันอาทิตย์ ตามรายงานบนเว็บไซต์ของรัฐบาลฮานอย เมื่อวันอังคาร ผู้นำของญี่ปุ่นและฟิลิปปินส์ได้ตกลงกันในช่วงเริ่มต้นการหารือเพื่อปูทางไปสู่ข้อตกลงด้านความมั่นคงที่สำคัญ โดยมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างความร่วมมือด้านการป้องกันประเทศ โดยคำนึงถึงจีนเป็นหลัก

   หลังจากพบกับประธานาธิบดีเฟอร์ดินานด์ มาร์กอส จูเนียร์ ของฟิลิปปินส์ที่กรุงมะนิลา อิชิบะกล่าวว่าทั้งสองประเทศจะเริ่มต้นการเจรจาเกี่ยวกับข้อตกลงการแบ่งปันข้อมูลข่าวกรอง และเข้าสู่การเจรจาเพื่อลงนามในข้อตกลงที่จะอำนวยความสะดวกในการฝึกซ้อมทางทหารร่วมกัน

   ในการแถลงข่าวร่วมกับมาร์กอส จูเนียร์ อิชิบะยืนยันว่าทั้งสองประเทศต่อต้าน "ความพยายามที่จะเปลี่ยนแปลงสถานะเดิมในทะเลจีนตะวันออกและทะเลจีนใต้ด้วยกำลังหรือการบังคับ" ซึ่งเป็นถ้อยแถลงที่ถูกมองว่าเป็นการอ้างอิงถึงท่าทีที่แข็งกร้าวมากขึ้นของปักกิ่งในน่านน้ำพิพาท

   ผู้นำทั้งสองยังให้คำมั่นว่าจะเริ่มการเจรจาข้อตกลงการจัดหาและการให้บริการข้ามประเทศ (ACSA) ซึ่งมุ่งเป้าไปที่การเสริมสร้างความร่วมมือทางเศรษฐกิจและเพิ่มความยืดหยุ่นของห่วงโซ่อุปทาน การเยือนของอิชิบะเกิดขึ้นในช่วงเวลาไล่เลี่ยกับการเดินทางเยือนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ของจีนเมื่อเดือนที่แล้ว ซึ่งนำไปสู่การลงนามเอกสารความร่วมมือกว่า 100 ฉบับระหว่างการเยือนเวียดนาม มาเลเซีย และกัมพูชา

  เคอิ โคกะ รองศาสตราจารย์ด้านนโยบายสาธารณะและกิจการระดับโลกที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีนันยางของสิงคโปร์ กล่าวว่า การเยือนของอิชิบะมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างความมั่นใจให้กับประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ว่า แม้โตเกียวจะมีพันธมิตรที่ใกล้ชิดกับสหรัฐฯ แต่จุดเน้นทางการทูตของญี่ปุ่น "ยังคงยึดมั่นอยู่กับภูมิภาคอย่างเหนียวแน่น"

   โคกะชี้ว่า ด้วยความไม่แน่นอนรอบการกลับมาดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ ของโดนัลด์ ทรัมป์ จีนที่ "มีความมั่นใจมากขึ้น" อาจมองเห็นช่องทางในการบั่นทอนความเชื่อมั่นต่อความมุ่งมั่นของสหรัฐฯ ที่มีต่อภูมิภาคนี้

"ญี่ปุ่นต้องการดึงประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะเวียดนามและฟิลิปปินส์ เข้าร่วมในการหารือเกี่ยวกับวิธีร่วมกันรับมือกับความท้าทายทางเศรษฐกิจและยุทธศาสตร์ที่กำลังเกิดขึ้น" โคกะกล่าว

   เขายังเสริมว่า ญี่ปุ่นยังคงดำเนินนโยบายเชิงรุกในการส่งเสริมความร่วมมือทางเศรษฐกิจแบบพหุภาคีผ่านกรอบการทำงานต่างๆ เช่น ความตกลงหุ้นส่วนทางการค้าภาคพื้นแปซิฟิกที่ครอบคลุมและก้าวหน้า (CPTPP) ซึ่งเป็นข้อตกลงการค้าระดับภูมิภาคที่สำคัญ รวมถึงโครงการความช่วยเหลือด้านความมั่นคงอย่างเป็นทางการ (OSA)

"ญี่ปุ่นยังคงรักษาความได้เปรียบในการแข่งขันเหนือมหาอำนาจภายนอกอื่นๆ ในภูมิภาค" โคกะกล่าว

   OSA ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี 2023 มีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างขีดความสามารถด้านความมั่นคงและการป้องปรามของประเทศที่มีแนวคิดเหมือนกัน โดยให้ความช่วยเหลือทางการเงิน อุปกรณ์ทางทหาร และเสบียง ประเทศที่ได้รับเลือกให้รับ OSA ได้แก่ ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย มองโกเลีย และจิบูตี

   มาร์ก โคแกน รองศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยคันไซไกได กล่าวว่า การเยือนของอิชิบะมีจุดมุ่งหมายเพื่อ "สร้างความมั่นใจ" ให้กับทั้งฮานอยและมะนิลา โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาถึงปฏิบัติการล่าสุดของจีนในการยืนยันการควบคุมแซนดี้เคย์ ซึ่งเป็นสันทรายที่เป็นข้อพิพาทในทะเลจีนใต้ ตั้งอยู่ใกล้กับเกาะทิตูของฟิลิปปินส์

"อิชิบะต้องการตอกย้ำให้ทั้งสองประเทศเห็นว่า ความร่วมมือด้านความมั่นคงร่วมกันเป็นผลประโยชน์ที่ทุกฝ่ายได้รับ" โคแกนกล่าว พร้อมระบุว่า "ญี่ปุ่นต้องการให้ฮานอยยังคงอยู่ภายใต้วงอิทธิพลที่จำกัดของตน"

   โตเกียวยังต้องการผลักดันเวียดนามให้ขยายความร่วมมือด้านความมั่นคงให้กว้างขึ้น รวมถึงการถ่ายโอนอุปกรณ์และเทคโนโลยีทางการทหารภายใต้โครงการ OSA โคแกนกล่าว

"ข้อตกลงที่ญี่ปุ่นบรรลุกับเวียดนามในสัปดาห์นี้จำกัดเฉพาะด้านปัญญาประดิษฐ์ การลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติ และการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจสีเขียว แต่นั่นก็สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ระยะยาวของญี่ปุ่นที่ต้องการวางตัวเป็นหุ้นส่วนระดับภูมิภาคที่เชื่อถือได้" โคแกนกล่าวเสริม

ซายะ คิบะ รองศาสตราจารย์ด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศจากมหาวิทยาลัยการศึกษานานาชาติเมืองโกเบ กล่าวว่า ญี่ปุ่นยังคง "มีความน่าดึงดูด" สำหรับเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในฐานะหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจและความมั่นคง เนื่องจากญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับความเป็นอิสระของประเทศพันธมิตร

"ญี่ปุ่นจะไม่มีวันบังคับให้ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ต้องเลือกข้างระหว่างสหรัฐฯ กับจีน หรือญี่ปุ่นกับจีน" เธอกล่าว

แม้ว่ากองกำลังป้องกันตนเองของญี่ปุ่นจะถูกจำกัดทางกฎหมายในการปฏิบัติภารกิจทางทหารในต่างประเทศ แต่คิบะชี้ว่า กองกำลังเหล่านี้ยังสามารถ "เติมเต็มช่องว่างของความคลุมเครือในการปรากฏตัวและความมุ่งมั่นของสหรัฐฯ" ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้

วอชิงตันมักถูกมองว่าขาดความมุ่งมั่นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยในอดีตประธานาธิบดีสหรัฐฯ มักจะไม่เข้าร่วมการประชุมระดับภูมิภาค

อิทธิพลทางเศรษฐกิจของสหรัฐฯ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ลดน้อยลงหลังจากที่วอชิงตันถอนตัวจากข้อตกลงหุ้นส่วนทางการค้าภาคพื้นแปซิฟิก (TPP) ในปี 2560 ซึ่งเป็นข้อตกลงการค้าที่จะช่วยยึดโยงสหรัฐฯ เข้ากับภูมิภาคนี้ได้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น

นอกเหนือจากภาษีนำเข้าพื้นฐาน 10% ที่สหรัฐฯ กำหนดไว้สำหรับสินค้านำเข้าทั้งหมด (โดยภาษีที่สูงกว่าเฉพาะรายประเทศจะถูกระงับไว้จนถึงเดือนกรกฎาคมระหว่างรอการเจรจา) การยกเลิกโครงการความช่วยเหลือต่างประเทศของสหรัฐฯ ยังตอกย้ำถึงความมุ่งมั่นด้านมนุษยธรรมที่ลดน้อยลงของวอชิงตันที่มีต่อเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

"เอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นภูมิภาคที่มีความสำคัญสูงสุดและเป็นหุ้นส่วนที่สำคัญที่สุดของญี่ปุ่น" คิบะกล่าวสรุป

---

IMCT NEWS

ที่มา https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3308612/japan-seeks-regional-sway-pm-ishiba-courts-vietnam-philippines-trade-and-security?module=top_story&pgtype=section