อาเซอร์ไบจาน-คาซัคสถาน เดินหน้าผลักดัน 'Middle Corridor' เส้นทางการค้าจีน-ยุโรปจากแผนสู่การปฏิบัติ

1-11-2025

   Asia Times รายงานว่า การประชุมสุดยอดที่ อัสตานา ปลดล็อกแหล่งเงินทุนและตารางเวลา เพื่อเปลี่ยนเส้นทางการค้า 'ระเบียงกลาง' เชื่อม จีน-ยุโรป จากแผนงานสู่การดำเนินงานจริง

    ประธานาธิบดี อิลฮัม อะลีเยฟ (Ilham Aliyev) และประธานาธิบดี กัสซิม-โจมาร์ต โตกาเยฟ (Kassym-Jomart Tokayev) ได้ใช้โอกาสจากการประชุมสภาสูงสุดระหว่างรัฐ (Supreme Interstate Council) ทวิภาคี และการประชุมเวทีธุรกิจควบคู่กัน เพื่อเปลี่ยนกลไกที่มีอยู่ให้เป็นการปฏิบัติงานร่วมกันอย่างเป็นระบบ

   ในระดับประมุขแห่งรัฐ สภาสูงสุดระหว่างรัฐ (Supreme Interstate Council) ได้มอบหมายโครงการปฏิบัติงานจริงและกำหนดเป้าหมายทางการค้า พร้อมสั่งการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการเปิดใช้งานกองทุนเพื่อการลงทุนทวิภาคี (bilateral investment fund) ("สูงสุด" (Supreme) ในที่นี้หมายถึง "อำนาจร่วมสูงสุด" ไม่ใช่ "อำนาจเหนือรัฐ" (supranational authority))

  เอกสารสาธารณะที่ประกาศออกมานั้นมีความเป็นรูปธรรม ประกอบด้วย ข้อตกลงภาคส่วนต่าง ๆ ประมาณ 16 ฉบับ ครอบคลุมด้านโลจิสติกส์, การเชื่อมโยงพลังงาน, การเชื่อมโยงดิจิทัล และอุตสาหกรรม; มีการตั้งชื่อโครงการริเริ่มเพื่อพัฒนา 'ระเบียงกลาง' (Middle Corridor) โดยเฉพาะ; และมีการกำหนดเป้าหมายเพื่อยกระดับการค้าทวิภาคีให้เข้าใกล้ 1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ พร้อมมอบหมายให้ Kazakhstan–Azerbaijan Direct Investment Fund ทำหน้าที่เปิดใช้งานโครงการด้านการเงิน

  การตัดสินใจครั้งหนึ่งได้เปลี่ยนแปลงภาพรวมการดำเนินงานในทันที คือ อาเซอร์ไบจาน ได้ยกเลิกข้อจำกัดในการขนส่งสินค้าผ่านไปยัง อาร์เมเนีย (Armenia) และเจ้าหน้าที่ได้บันทึกการขนส่งธัญพืชจาก คาซัคสถาน ชุดแรกนับตั้งแต่ยุคหลังโซเวียตที่ใช้เส้นทางผ่าน อาเซอร์ไบจาน, จอร์เจีย (Georgia) และ อาร์เมเนีย (Armenia) สิ่งนี้สร้างเส้นทางป้อนเข้าสู่ 'ระเบียงกลาง' ที่สามารถใช้งานได้จริง แทนที่จะเป็นเพียงทางเลือกทางทฤษฎี และเริ่มกระจายความเสี่ยงของเส้นทางเชื่อมภูมิภาคเซาท์คอเคซัส (South Caucasus link) ในเชิงปฏิบัติ

  ช่วงเวลาดังกล่าวยังมีความสำคัญยิ่ง เนื่องจาก สหภาพยุโรป (EU) เพิ่งตัดสินใจปรับขยายโครงการ Global Gateway Initiative ให้ครอบคลุมห่วงโซ่ข้ามทะเลแคสเปียน (trans-Caspian chain) ในขณะที่สถาบันการเงินระหว่างประเทศก็กำลังกระตือรือร้นในการให้การสนับสนุนด้านขีดความสามารถของท่าเรือและระเบียงขนส่ง ข้อตกลงการประชุมสุดยอดทวิภาคีจึงช่วยประสานโครงการการดำเนินการที่เป็นรูปธรรมที่ตกลงกันในระดับประมุขแห่งรัฐให้เข้ากับกรอบเวลาด้านการเงินเหล่านั้น

  สิ่งนี้เพิ่มความเป็นไปได้ที่การดำเนินการด้านภาษี, ลำดับการพัฒนาเทอร์มินัล, และการอัปเกรดรถไฟหรือกองเรือในระยะเริ่มต้น จะดำเนินไปตามกำหนดเวลาที่หุ้นส่วนสามารถให้การรับรองทางการเงินได้ นี่คือเหตุผลที่การประชุมครั้งนี้ไม่ใช่พิธีการตามปกติ แต่เป็นจุดเริ่มต้นของการปฏิบัติงานตามปกติ

   เพื่อตรึงความก้าวหน้าเหล่านี้ สหภาพยุโรป (EU) ควรเปลี่ยนจากการให้การรับรองโดยทั่วไป ไปสู่การให้คำมั่นสัญญาด้านเงินทุนที่มีกรอบเวลาที่ชัดเจน ซึ่งเชื่อมโยงกับตารางการปฏิบัติงานข้ามทะเลแคสเปียน การสนับสนุนจะต้องมีความเป็นรูปธรรมและหนักแน่น: การค้ำประกันและเงินทุนสนับสนุนจะต้องสอดคล้องกับรอบการหมุนเวียนของเส้นทางรถไฟ-ท่าเรือที่เผยแพร่ต่อสาธารณะ, การทำงานร่วมกันของระบบ IT ศุลกากร, และการยกระดับเรือและลานปฏิบัติการ พร้อมกำหนดเหตุการณ์สำคัญที่สามารถตรวจสอบได้

   การประสานงานดังกล่าวจะเปลี่ยนโครงการ Global Gateway Initiative ให้กลายเป็นศักยภาพที่สามารถนำไปใช้ทางการเงินได้จริง (bankable capacity) ภายในกรอบเวลาการใช้งานในระยะใกล้

การปฏิบัติงานภาคพื้นดิน (Operations on the ground)

การยกเลิกข้อจำกัดในการขนส่งสินค้าผ่านไปยัง อาร์เมเนีย (Armenia) โดย อาเซอร์ไบจาน ควบคู่ไปกับการขนส่งธัญพืชชุดแรกจาก คาซัคสถาน ที่ใช้เส้นทางผ่าน อาเซอร์ไบจาน–จอร์เจีย–อาร์เมเนีย นับตั้งแต่ยุคหลังโซเวียต ช่วยเพิ่มขีดความสามารถที่ใช้งานได้ทันที และเพิ่มความซ้ำซ้อนในทางปฏิบัติ (practical redundancy) ผ่านภูมิภาคเซาท์คอเคซัส

ตอนนี้ผู้ขนส่งและผู้ให้กู้สามารถมีความเชื่อมั่นมากขึ้นในการจัดการกับเส้นทางป้อนเข้าสู่ระบบนี้ในฐานะเส้นทางที่มีกำหนดเวลาแน่นอน ไม่ใช่แค่ทางเลือกเชิงสมมติฐาน กระทรวงต่าง ๆ ได้รับมอบหมายภารกิจที่ถูกบันทึกไว้และผูกติดกับตารางเวลาของท่าเรือ, ทางรถไฟ และศุลกากร

ศูนย์กลางของการปฏิบัติงานคือการเชื่อมโยงข้ามทะเลแคสเปียน การประสานงานระหว่างท่าเรือ Alat ของ อาเซอร์ไบจาน กับท่าเรือ Aktau และ Kuryk ของ คาซัคสถาน จะเป็นตัวกำหนดว่าเส้นทางป้อนเข้าใหม่จะสร้างรอบการหมุนเวียนที่เชื่อถือได้หรือไม่ สำหรับการนี้ มีภารกิจที่จำเป็นและเฉพาะเจาะจง ซึ่งรวมถึงการส่งมอบทางรถไฟที่ราบรื่น, การรักษาวัฏจักรของเรือให้ตรงตามกรอบเวลาที่เผยแพร่ และการเคลียร์แถวคิวด้วยการดำเนินงานท่าเรือที่มุ่งเป้า

การยกระดับที่ได้รับการสนับสนุนจาก EBRD และ EU ที่ท่าเรือ Aktau (สำหรับการขยายท่าเทียบเรือ, อุปกรณ์ขนถ่ายสินค้า และการปรับปรุงลานปฏิบัติการ) จะช่วยแก้ไขปัญหาคอขวดที่ทราบกันดีซึ่งขับเคลื่อนความผันผวนของการจองช่องว่าง (slot volatility) งานที่ได้รับทุนสนับสนุนเหล่านี้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อความเชื่อมั่นเกี่ยวกับกำหนดเวลา

การปรับปรุงศุลกากรและการแลกเปลี่ยนข้อมูลจะตัดสินว่าขีดความสามารถที่เพิ่มเข้ามาจะถูกเปลี่ยนเป็นการขนถ่ายสินค้าที่คาดการณ์ได้หรือไม่ บากู (Baku) และ อัสตานา (Astana) ได้ตกลงในโครงการดิจิทัลที่เฉพาะเจาะจง โดยมีเป้าหมายที่การมองเห็นสินค้าแบบเรียลไทม์, การผ่านพิธีการที่รวดเร็วขึ้น และค่าธรรมเนียมเพิ่มเติมเฉพาะกิจที่ลดลง

การกำหนดอัตราภาษีที่สอดคล้องกัน, ขั้นตอนปฏิบัติชายแดนที่ประสานกัน, และระบบ IT ที่ทำงานร่วมกันได้ จะช่วยลดเวลารอในส่วนของทะเลแคสเปียนและทำให้มีความสม่ำเสมอมากขึ้น การปรับปรุงนี้จะช่วยปรับปรุงวินัยด้านราคาสำหรับการขนส่งจากตะวันออกไปตะวันตก

วัตถุประสงค์ในทันทีคือการผูกเส้นทางป้อนเข้าสู่ตารางเวลาที่เผยแพร่ ซึ่งหุ้นส่วนสามารถวางแผนได้เป็นรายชั่วโมงและรายวัน หน่วยงานด้านการขนส่งของ อาเซอร์ไบจาน กำลังออกมาตรฐานอำนวยความสะดวกและกำหนดเวลาของกระบวนการ โดยยึดแผนการดำเนินงานของเทอร์มินัลและแผนผังการเดินรถจักร

หนทางที่สั้นที่สุดในการแสดงให้เห็นถึงผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมคือการประสานมาตรฐานเหล่านี้กับตารางเดินรถไฟทั้งสองฝั่งของทะเลแคสเปียน จากนั้นจึงบังคับใช้วินัยในการจองช่องว่างบนเส้นทางเดินเรือ และสุดท้ายคือการเผยแพร่ประสิทธิภาพการตรงต่อเวลาที่คู่ค้าสามารถตรวจสอบได้ ประสิทธิภาพตามตารางเวลาเหล่านี้จะถูกตรวจสอบในการทบทวนอัตราภาษีและการกำหนดตารางเดินรถไฟใหม่

การเงินที่ขับเคลื่อนโครงการ (Finance that moves projects)

กองทุนเพื่อการลงทุนโดยตรงทวิภาคี (bilateral Direct Investment Fund) ซึ่งขณะนี้กำหนดให้เปิดใช้งาน จะทำหน้าที่เป็นผู้จองซื้อลำดับแรกสำหรับรถไฟ, อุปกรณ์ขนถ่ายสินค้าท่าเรือ, และการยกระดับเรือเดินทะเล เป็นการมอบสถานที่ที่ชัดเจนสำหรับกระทรวงที่ปฏิบัติงานและผู้ดำเนินการของรัฐในการยึดโยงเงินทุนเริ่มแรก (initial equity) หรือกึ่งเงินทุน (quasi-equity)

สิ่งนี้อนุญาตให้การจัดซื้อจัดจ้างสามารถแบ่งเป็นงวด (tranches) และกำหนดเวลาให้ตรงกับช่วงเวลาการส่งมอบจริง การสื่อสารสาธารณะเกี่ยวกับกองทุนนี้มีความชัดเจนเกี่ยวกับการเปิดใช้งาน Kazakhstan–Azerbaijan Direct Investment Fund และเป้าหมายทางการค้าใกล้ 1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ซึ่งร่วมกันกำหนดขอบเขตของโครงการเริ่มต้นโดยไม่มีการกล่าวเกินจริงเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงทางสถาบัน

   เนื่องจากคู่ค้าจะสามารถอ้างถึงผู้จองซื้อในประเทศและรายการโครงการที่ระบุชื่อ แทนที่จะเป็นความตั้งใจทั่วไป โครงสร้างนี้จะเร่งการเจรจาการร่วมทุนกับเครื่องมือ Global Gateway Initiative ของ EU และผู้ให้กู้ระหว่างประเทศ

ในกรณีที่สถาบันการเงินระหว่างประเทศ (IFIs) สนับสนุนขีดความสามารถอยู่แล้ว เช่น โครงการยกระดับที่ได้รับการสนับสนุนจาก EBRD ที่ท่าเรือ Aktau กองทุนทวิภาคีสามารถรับความสูญเสียแรก (first loss) หรือสนับสนุนเงินทุนเป็นงวด (match tranches) สิ่งนี้จะเร่งการทำงานของท่าเทียบเรือ, อุปกรณ์ขนถ่ายสินค้า และการปรับปรุงลานปฏิบัติการที่ผูกติดอยู่กับความสมบูรณ์ของตารางเวลา ผลลัพธ์ที่ได้คือเส้นทางที่ชัดเจนยิ่งขึ้นจากข้อตกลงสู่การเบิกจ่าย โดยมีการแบ่งบทบาทระหว่างทุนในประเทศสำหรับสินทรัพย์ที่ช่วยให้ดำเนินการได้ และทุนภายนอกสำหรับการขยายขนาด

จังหวะของการดำเนินโครงการเป็นไปตามการจัดชุด (packaging) นี้ อุปกรณ์ท่าเรือ, การจัดซื้อหัวรถจักร, และการต่ออายุกองเรือข้ามทะเลแคสเปียนอย่างจำกัด สามารถประมูลเป็นชุด (lots) ที่สอดคล้องกับงวดเงินทุนและช่วงเวลาการบำรุงรักษาตามฤดูกาล ตารางการเบิกจ่ายควรถูกเผยแพร่ควบคู่ไปกับเหตุการณ์สำคัญในการส่งมอบ โดยมีการระบุเงื่อนไขความเสี่ยงด้านสกุลเงินล่วงหน้าเพื่อหลีกเลี่ยงการเจรจาต่อรองกลางคัน

จังหวะที่คาดการณ์ได้เช่นนี้จะช่วยลดความเสี่ยงในการดำเนินการสำหรับผู้ปฏิบัติงาน ผู้ขนส่งจะสามารถกำหนดราคาระดับการบริการบนพื้นฐานของวันที่ประกาศเปิดใช้งาน แทนที่จะเป็นคำแถลงการณ์กว้าง ๆ ของความตั้งใจ

ผลกระทบทางตลาดและภูมิภาค (Market and regional effects)

ผลกระทบของการเพิ่มเส้นทางป้อนเข้าผ่าน อาร์เมเนีย (Armenia) จะปรากฏให้เห็นก่อนในปริมาณการขนถ่ายและราคา เมื่อรอบการหมุนเวียนบนเส้นทางข้ามทะเลแคสเปียนมีเสถียรภาพ ความขาดแคลนช่องว่างจะบรรเทาลง และการกำหนดอัตราภาษีจะได้รับพื้นฐานที่แท้จริง

การกำหนดอัตราภาษีที่สอดคล้องกันและขั้นตอนปฏิบัติชายแดนที่ประสานกัน จะช่วยลดและสร้างมาตรฐานเวลาที่ตู้คอนเทนเนอร์หรือตู้รถไฟจะต้องรอที่ท่าเรือ, เทอร์มินัล, หรือชายแดนก่อนที่จะเคลื่อนที่อีกครั้ง สิ่งนี้จะสนับสนุนตารางราคาที่ชัดเจนขึ้นสำหรับการขนส่งจากตะวันออกไปตะวันตก ผลกระทบจะเป็น "ความหนาแน่น" ที่ค่อยเป็นค่อยไป (gradual “thickening”) ของส่วนกลางข้ามทะเลแคสเปียน ไม่ใช่การเปลี่ยนแปลงแบบก้าวกระโดด

ส่วนผสมของสินค้าจะเป็นตัวพิสูจน์แนวคิด ธัญพืชจะถูกขนส่งก่อน เพราะตลาดพร้อมและการขนถ่ายเป็นที่คุ้นเคย ตู้คอนเทนเนอร์จะตามมาหากแถวคิวสั้นลงและการผ่านพิธีการศุลกากรสามารถคาดการณ์ได้

แนวทางที่มุ่งเน้นผลลัพธ์ที่เป็นระเบียบนี้จะช่วยให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถเพิ่มอุปกรณ์ทีละขั้นตอนอย่างเป็นประโยชน์: อุปกรณ์ลานปฏิบัติการก่อนเครนใหม่ และหัวรถจักรก่อนเรือขนาดใหญ่ขึ้น ตัวอย่างเช่น ในกรณีที่งานที่ได้รับการสนับสนุนจาก EBRD ที่ท่าเรือ Aktau ช่วยแก้ไขปัญหาคอขวด คำแถลงการณ์ของทางการจะปรากฏเป็นจริงผ่านการเปลี่ยนแปลงในระยะเวลาที่สินค้ารอเพื่อดำเนินการต่อ และความถี่ของการออกเดินทางที่ตรงเวลา

ผลตอบแทนระดับภูมิภาคคือการกระจายความเสี่ยง ด้วยการเชื่อมโยงกับ อาร์เมเนีย (Armenia) ที่ใช้งานได้จริง ภูมิภาคเซาท์คอเคซัสจึงไม่ขึ้นอยู่กับเส้นทางรถไฟ บากู–คาร์ส–ทบิลิซี (Baku–Kars–Tbilisi) เพียงเส้นทางเดียวอีกต่อไป ห่วงโซ่เชื่อม จีน–ยุโรป จะได้รับทางเลือกที่ทนทานต่อมาตรการคว่ำบาตร ซึ่งไม่พึ่งพา รัสเซีย นอกจากนี้ ช่วงเวลาดังกล่าวยังสอดคล้องกับกรอบเวลาทางการเงินของยุโรป เนื่องจากโครงการ Global Gateway Initiative ให้กรอบการทำงานร่วมกันสำหรับผู้ร่วมจัดหาเงินทุนในการกำหนดจังหวะและการเปิดเผยข้อมูล

อย่างไรก็ตาม ข้อจำกัดยังคงมีอยู่ ความพร้อมใช้งานของเรือบนเส้นทางข้ามทะเลแคสเปียนเป็นข้อจำกัดสูงสุดสำหรับการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในระยะใกล้ รอบการหมุนเวียนยังถูกจำกัดด้วยฤดูกาลและตารางการบำรุงรักษา สิ่งสำคัญคือ การทำงานร่วมกันของระบบ IT ศุลกากรและการแลกเปลี่ยนข้อมูลจะกำหนดว่าขีดความสามารถเพิ่มเติมสามารถนำไปใช้ทางการเงินได้จริงหรือไม่

---

IMCT NEWS

ที่มา https://asiatimes.com/2025/10/azerbaijan-kazakhstan-put-middle-corridor-into-for